Herken je dit? Een hooggeplaatste manager of directeur wil je als intern adviseur of professional inschakelen voor een klus. Er moet een verbetering tot stand komen in de organisatie op uw vakgebied. Maar daarover leven intern ook allerlei gevoelens.
De interne gevoelens zijn in de afgelopen periode verder gevoed door de besprekingen over dit onderwerp. Je opdrachtgever ziet dat wel, maar vindt dat het tijd wordt om meters te maken. Hij of zij vindt dat jij de geschikte persoon bent om er nu verder werk van te maken. Het lijkt hem weinig zinvol weer in het verleden te duiken om te bekijken hoe de situatie is ontstaan. Jouw eerste taak is daarom te inventariseren wat er nog moet gebeuren om de verbetering in werking te laten treden en vervolgens de betrokkenen daarin mee te nemen en te begeleiden. Het is belangrijk, dus deze klus krijgt prioriteit, je opdrachtgever zal dat afstemmen met je leidinggevende.
Met gemengde gevoelens verlaat je het gesprek. Natuurlijk ben je blij een rol te krijgen bij het oplossen van dit belangrijke vraagstuk dat op jouw terrein ligt. Je hebt er zin in, maar er kriebelt ook iets ongemakkelijks. Wat gaan de betrokkenen in de organisatie straks zeggen? Weet ik wel alles wat er te weten valt? Als het tegenvalt, welke steun krijg ik dan van mijn opdrachtgever? En ik had ook nog een paar andere klussen. Ik moet dus kiezen en andere mensen teleurstellen. Wat zullen zij en mijn leidinggevende daarvan vinden? Je hebt deze twijfels niet allemaal in het gesprek naar voren gebracht. Je kunt als professional je opdrachtgever toch niet met al je eigen sores lastig vallen.
Aangeboden plek
Als je door een systemische bril kijkt, zijn er voor de adviseur in dit soort gesprekken vier plekken te onderscheiden: de aangeboden, de ideologische, de magische en de vitale plek. De ‘aangeboden plek’ is de klus die de opdrachtgever je voorschotelt. Die is niet vrijblijvend, want daar speelt altijd iets van het ongeschreven verticale oercontract doorheen: ‘In ruil voor werk, ruimte, geld en rugdekking help je mij en maak je het mij niet te lastig’. Verticale loyaliteit.
Ideologische plek
De tweede plek is de ‘ideologische plek’. Dat is als je je werkelijk honderd procent gezien en serieus genomen voelt door je opdrachtgever en die echt samen met jou wil nadenken over hoe jij de klus zo goed mogelijk naar een goed einde brengt. Dit is dus het horizontale ‘ideaalcontract’, gebaseerd op een volledig horizontale afstemming en transactie, wat we in onze westerse samenleving als het professionele ideaal zien. Het komt inderdaad voor, maar niet heel vaak. Een opdrachtgever zit tenslotte met een vraagstuk dat hij zelf niet kan oplossen, wat hem onzeker maakt. Dus is hij geneigd controle te willen en zich van jouw verticale loyaliteit te verzekeren.
Magische plek
De ‘magische plek’ is waar je naartoe beweegt als het oercontract en het ideaalcontract met elkaar botsen. Wat doet dat met je? En wat doe je dan? Ga je bijvoorbeeld in discussie met je opdrachtgever? Ga je hem verleiden met een aantrekkelijke wijsheid of perspectief? Of verzin je tijdens het gesprek vast uitwegen voor de leeuwen en beren die je ziet? Gooi je al je twijfels op tafel of probeer je je opdrachtgever gerust te stellen dat zijn vertrouwen in jou terecht is? Vaak zijn dit bewegingen die je al heel lang kent van jezelf als het lastig wordt. Loyaal aan je eigen, vroeg geleerde overlevingsrepertoire.
Vitale plek
De ‘vitale plek’ is de plek waar uiteindelijk iedereen sterker van wordt. Je houdt contact met de opdrachtgever en blijft dicht bij zijn controleneiging en onderliggende zorgen, zonder in zijn aangeboden plek te stappen. Je registreert je eigen gevoelens van irritatie of angst en herkent je eigen magische beweging. Je blijft echter geduldig in contact met jezelf en je opdrachtgever. Vragen stellend, mogelijkheden testend of gewoon zwijgend: wie wordt hier sterker van, wie niet? Loyaliteit aan het grotere geheel.
Te makkelijk om waar te zijn, of te waar om makkelijk te zijn?
Intern adviseren – Over adviseren vanuit het geheel
Intern adviseren is vooral een rol in de schaduw. Niet nóg iemand die met zijn veren pronkt. Het is echter ook zwaar onderschat en er is nauwelijks over geschreven. Toch zijn vele duizenden dagelijks bezig met intern adviseren.
Het boek Adviseren vanuit het geheel helpt je de vitale plek te vinden van waaruit intern adviseren plaatsvindt. De plek die waardevol is voor het grotere organisatorische geheel. En die je toegang geeft tot wijsheid en kracht in jezelf. Verbonden met het geheel.
Paul Kloosterboer
Paul Kloosterboer is gespecialiseerd in vernieuwen met professionals. Hij ziet thema’s als strategie, cultuur, leiderschap, intern advies of zelforganisatie als patronen in denken en doen. Hij adviseert en coacht leiders en (teams van) professionals bij het ontdekken en realiseren van waardevollere patronen. Sinds 2012 is hij zelfstandig adviseur en werkt hij samen met professionals uit het hele land.